Sofalar: Sofa, odalar arası sirkülasyonun sağlandığı ortak bir mekandır. Türk evlerinin en karakteristik ögelerinden biridir. Bütün oda kapıları ortak mekan olan sofaya açılır. Sofanın kenarda, arada yada ortada yer almasına göre değişik plan türleri ile adlandırılmaktadır. Sofalar bir sirkülasyon alanı olmakla beraber aynı zamanda bir oturma, toplanma ve sosyal aktivitelerin yerine getirilme alanıdır. Sirkülasyon alanı dışında kalan bölümlerinde biçimsel değişime uğrayarak farklı isimler adı altında oturma köşeleri oluşturulmuştur.
Sofa, farklı yöre ve bölgesel farklılıklara göre işlevi aynı olmakla beraber sergah, sergi, sayvan, çardak, divanhane, hayat gibi isimler ile adlandırılmıştır. Sofanın tavan kaplaması çeşitli kordon hatlı çıtalar ile odalar arasındaki farkı ön plana çıkartılmıştır.
XX. yüzyılın saray, kasr ve köşklerinde ise son derecede zengin ahşap el oyma işçilikleri ile çeşitli boyalarla yapılmış soyut süslemeler ve alçı tavanlar ağırlık kazanmıştır.
Odalar: Türk evinde oda, atalarının geçmişte yaşadığı çadıra eşdeğerdir. Çadır nasıl tüm eylemleri karşılayan bir kapalı mekan ise, oda da yaşamla ilgili bütün eylemleri yerine getiren mahremiyeti üzerinde bulunduran mekan bütünüdür.
Oda; yaşamla ilgili, oturma, dinlenme, yemek hazırlama, yemek yeme, ısınma, yatma gibi tüm eylemleri karşılayabilecek donatıya sahiptir. Odalar genellikle kare veya kareye yakın dikdörtgen şeklindedir. Binanın arsaya oturuşu hangi şartlarda olursa olsun üst kat odalarda çıkmalarla oda iç mekanının düzgünleştirilmesi yoluna gidilmesi gözlemlenmektedir. Türk evlerinde odalar, bir cephe üzerinde odanın konumuna göre cephenin orta kısmında ısınmak, yemek pişirmek ve su ısıtmak için ocak bulunmaktadır. Ocakların sol yada sağ tarafında odun dolabı ve onun üzerinde ise muhtelif eşyaların depolanması ise raflı dolap bulunmaktadır. Ocak diğer tarafında ise banyo bulunmaktadır, yerden ortalama 70 cm yüksekliğe kadar taş ile örülen kısımdan sonra ise belirli yüksekliğe kadar odun dolabında olduğu gibi kapaklı yüklük dolabı olarak kullanılmaktadır. Divan yada sedir ile adlandırılan dinlenme elemanı uygun olan cepheye sabitlenir…
Kaynaklar
Fotoğraf.1: http://www.kariyerdersleri.com/nedir/eski-turk-evleri.aspx
Fotoğraf.2: http://2.bp.blogspot.com/-b6rXu7DOvuM/VhBJtwf5qYI/AAAAAAAACK4/KqLZshFuOxA/s1600/kut-germiyan-ici.jpg
Hüseyin AK
İçmimar